Yazinin 2. bolumunu su linkten okuyabilirsiniz; http://www.aliogul.com/blog/2010/10/20/html5-vs-flash-2/

[Bu yazı 31 Ağustos 2010 tarihinde güncellenmiştir]

Bu aralar sıklıkla adını duyduğumuz Html’in yeni versiyonu olan Html5’in Flash’ı tamamen öldüreceğine dair dedikodular ve Flash ile Html5 savaşı devam ediyor.

Ben de sevgili Zihni Babuz ile Photoshop Magazin dergisi için, elimizden geldiğince tarafsız bir şekilde Html5 ve Flash’ın bütün detaylarıyla kıyaslanladığı 2 bölümlük bir yazı hazırladık.

Yazının ilk bölümü PhotoshopMagazin dergisinin  Temmuz-Ağustos sayısında yayınlandı.

2. Bölüm de Eylül – Ekim sayısında yer alıyor.

Merak eden Flash ve Html5 taraftarlarının bu sayıyı kaçırmamasını öneriyorum , öneriyoruz.

Aşağıda 1. bölümünü inceleyebilirsiniz. Görüşmek üzere.

HTML5 ve FLASH

Flash ve HTML5 karşılaştırmaları, son zamanlarda sıkça karşılaştığımız bir konu haline geldi. HTML5 duyurulduğundan beri sonu gelmeyen bu karşılaştırmaların tarafsız sonuçlarını sunan birilerini görmek de imkânsız hale geldi.

Özellikle Flash severler ve Flash geliştiricileri HTML5’in Flash’a rakip olmasına gülüp geçerken, HTML5´in daha hazır olmadığını ve bu nedenle Flash’ın yerini alamayacağını düşünüp yaptıkları kıyaslamalarda hep Flash’ın daha iyi olduğundan bahsederler.

Diğer yandan Flash’ın eski bir teknoloji ve hantal olduğunu düşünenler HTML5 teknolojisinin çıkmasıyla Flash’a gerek kalmadığını HTML5 ‘ in Flash’a gerek duymadan Flash’ın yaptığı her şeyi yapabileceğini iddia ediyorlar. Büyük çoğunluğu Flash’ı sevmeyenler olan HTML5 severler bu yeni teknolojinin web dünyasına çok şey katacağından ve kesinlikle Flash’ın yerini alacağından bahsederler.

Peki, bu olay nasıl başladı? Gerçekte hangisi daha iyi veya daha iyi olan biri var mı? Flash gerçekten tarih mi olacak, yoksa HTML5 sadece abartılmış bir teknoloji mi?

Biz elimizden geldiğince tarafsız bir şekilde bu kıyaslamayı yapıp sizlere detaylarıyla birlikte sunmaya çalıştık. Ama öncesinde bu olay nasıl gelişti kısaca bahsedelim.

Flash Nedir?

Flash, çoğu kişinin bildiği üzere, Macromedia firması tarafından yapılan ve daha sonra Adobe’nin Macromedia’yı satın almasıyla Adobe bünyesine geçen bir grafik animasyon ve web tasarım&uygulama programıdır.

Flash günümüzde birçok tasarımcı tarafından kullanılmaktadır. Yapılan birçok website artık ya Flash tabanlı ya da Flash öğelerini içermekte. Ayrıca Flash Player (Flash ile yapılan uygulamaları çalıştırabilmek için) bilgisayarların %90’ndan fazlasında yer almaktadır.

Flash’ın bu derecede yaygınlığıyla beraber eksikleri de mevcut. Özellikle HTML5 ile kıyaslama yapanlar tarafından en çok Flash’ın güvenlik açıklarının bulunması ve gereğinden fazla sistemi yorması şikâyetleri dile getiriliyor.

HTML5 Nedir?

HTML5, HTML dilinin son sürümüdür. Şuan kullanılan HTML sürümü 4,1’dir.  Mevcut sürümünün bazı ihtiyaçları karşılayamaması HTML5’i doğurdu. Tamamen yeni ve gelişmiş olan bu teknolojiyi Youtube da video playerları üzerinde denemektedir.

Günümüzde bazı tarayıcılar tarafından kısmen desteklenmektedir. Opera son çıkardığı sürümle HTML5 ‘i tamamen desteklemektedir.

Apple ve Adobe tartışması

HTML5’ten önce araları oldukça iyi olan Apple ve Adobe HTML5’in gelmesiyle araları açıldı.

Apple HTML5’in harika bir teknoloji olduğunu ve Flash’ın güvenlik açıklarıyla dolu, hantal ve sistemi yorduğunu dile getirmesi aradaki gerginliği başlatmış oldu.

Zaten bilindiği üzere iPhone’larda Flash Player mevcut değildi. Tam da gerginliğin arttığı dönemde Apple’ın iPad’i tanıtması ve aynı sebeplerden ötürü Flash Player’ı desteklememesi, hem Adobe ile Apple arasındaki gerginliği daha da arttırdı hem de Apple ve Adobe kullanıcılarını da karşı karşıya getirdi. İnternet ortamında Flash ve Apple hayranları bu konu üzerinde oldukça tartışıyorlar.

Hala bu gerginlik ve atışmalar devam ediyor ve henüz bu konuda iki taraftan atılmış bir adım yok.

APPLE ne diyor?

Apple’a göre Adobe çalışanları tembel ve Flash’ın eksiklerini ve güvenlik açıklarını kapatmakla uğraşmıyor.

Ayrıca Flash´ın %100 ticari bir yazılım olduğunu, eski bir teknoloji ve  kapalı bir sistem olduğunu bu yüzden  Apple´ın Flash yerine HTML5, CSS gibi açık standartları benimsediğini söylüyor. Ek olarak Google gibi şirketlerinde bu standarları benimsediğini söyleyen Apple HTML5 ile eklentiye gerek duymadan Flash ile yapılan animasyonlar yapılabileceğini iddia ediyor.

Apple, Flash’ın güvenlik açıklarıyla dolu olduğunu ve mac’lerdeki çökemelere sebep olduğunu, iPhone ve iPad için Flash gibi 3.parti teknolojileri istemediğini belirtiyor.

Flash’ın pc döneminde oluşturulmuş bir teknoloji olduğunu ve mobil platform döneminde pil ömrü ve açık web standarlarının önemli olduğunu belirtiyor.

ADOBE ne diyor?

Adobe ise bütün bu iddiaların gerçeği yansıtmadığını, Flash’ın çok kullanılan, gelişmiş bir platform olduğunu söylüyor. Ayrıca bir takım güvenlik açıklarının bulunduğunu kabul ederek bu açıklar üzerinde sürekli çalışıldığını belirtiyor.

Adobe ayrıca Flash’ı , Air, Flex ve Flash Catalyst ile daha da genişletip bir platform haline getirdi ve bu yönde çalışmalara devam ediyor.

Girişte de bahsettiğimiz gibi İnternet ortamında bu konuyla ilgili çok sayıda değerlendirme ve karşılaştırmalar mevcut ve her geçen gün yeni kıyaslamalar yapılıyor.Genelde yabancı sitelerde yer alan bu değerlendirmeler taraflı oluyor.

Biz şimdi başlıklar halinde HTML5 ve Flash ‘ın artılarından eksilerinden bahsedeceğiz.

Video

Youtube başta olmak üzere oldukça yaygın olan Video sitelerinin yanında diğer bütün sitelerde videoları yayınlamak için video player’lar kullanılır. Günümüze kadar bu videoların %95 ‘inden fazlası Flash Player kullanılarak yayınlanıyordu. Öyle ki Flash veya web tasarımı ile ilgili bilgisi olmayan ve sadece internet ortamında tüketici olan sınıf bile Youtube, Facebook vb. sitelerin Video Playerları sayesinde Flash ve Flash Player’ın ismini duyup bilgisayarlarına Flash Player yüklemişlerdir daha doğrusu yüklemek zorunda kalmışlardır.

Ancak Flash’a rakip olarak gösterilen HTML5 bu geleneği biraz bile olsa bozacağa benziyor. En azından Youtube gibi video sitelerinin bir de HTML5 player versiyonlarını desteklemesi kullanıcıları Flash Player yükleme zorunluluğundan kurtaracak ve yayıncıları Flash tekelinden kurtarmış olacak.

Bakalım Html5 ve Flash video playerlar arasında nasıl farklar var.

• Desteklenen Video Formatları
  
  Flash’ın desteklediği video formatları tarayıcıdan bağımsız olarak ; flv, H.264, aac, mp3, vp6, speex  ve gelecekte destekleyeceği vp8 formatı.

Html5’in desteklediği formatlar ise tarayıcıya bağımlı olarak şu şekilde;

Mozilla: Theora,  ogg, vorbis , Mozilla 4.0 ile vp8

IE 9.0: H264

Chrome 5: H.264 – Theora – ogg – gelecekte vp8

Opera 10 : ogg – theora – gelecekte vp8

Konqueror : ogg – theora

• Video Kalitesi Video kalitesi olarak Flash ve HTML5 arasında fark yok. Aynı formatlarla yaptığımız testler sonucu Flash ve Html5’de onatılan videoların kalitesi aynı.

• Yükleme hızı Yükleme hızı konusunda HTML5’in Flash’a oranla daha az gelişmiş olduğunu görüyoruz. Flash player ile oynatılan bir video daha hızlı yükleniyor ancak Html5 bunu daha da geliştirecektir.
• Sistemi yorması Bununla ilgili aynı video ile yaptığımız testte ortaya çıkıyor ki HTML5 ve Flash Player ile oynatılan videolar sırasında CPU %15-25 arasında. Yani Cpu yakması açısından Flash ve Html5 arasında bir fark yok

• Siteye ekleme kolaylığı Html5 ‘in video özelliklerini incelediğimizde bu konuda kesinlikle Flash’tan daha iyi ve rahat olduğunu gördük. Flash’ta bir video’yu yayınlamak için neredeyse ekranı kaplayacak uzunlukta satırlarca kod (bu Flash tarafından otomatik olarak oluşturulur) yazıyorken HTML5’te sadece 2 satırla siteye video eklenebilir.
• Ekstra özellikler HTML5´de Flash´da ki gibi tam ekran olarak video izleyemiyoruz betiklerle ancak oluyor bu işlem.HTML5´in artı yönü ise mobil cihazlarda sorusuz çalışması Flash ise eklenti olmadan çalışmıyor,bu durum sadece mobil cihazlar üzerinde değil Flash eklentisi yüklü olmayan bilgisayarlarda da sorun olabiliyor fakat HTML5´de bütün tarayıcılar desteklemediği için bunda da sorun olabilir.Ek olarak Flash´ın streaming olayı çok güçlü takılmadan beklemeden videolarınız izleyebiliyorsunuz bu durum html5 de iç açıcı değil daha gelişmekte olduğu için çok zayıf düşüyor.

Animasyon

Kuşkusuz bu konuyla ilgilenen çoğu kişinin en çok ilgilendiği konu animasyondur.  Flash temelde bir animasyon programı ve tanınmasında bu özelliği büyük rol oynamıştır. Çoğu Flash sever Flash ‘a animasyona olan ilgi sayesinde merak salmıştır. Daha sonraları Flash sadece animasyon programı olmaktan çıksa da Flash’ı sadece animasyon oluşturmak için kullananların sayısı oldukça fazla.

HTML5’de de animasyonlar oluşturulabiliyor. Belki de çoğu kişinin ilgisini bu yüzden çekiyordur. Ancak fark şu ki Flash her türlü animasyon oluşturmak ve izletmek için kullanılıyor fakat HTML5 ‘te sadece web sayfalarında kullanılmak üzere animasyonlar oluşturulabiliyor.

Flash ile banner animasyonları, çizgi filmler, introlar ve hareketli herşey oluşturulabilir. Oluşturulan animasyonlar Web ortamında, Masaüstlerinde, Sunumlarda, Online veya Tv animasyonlarında hatta TV reklamlarında bile kullanılabilmektedir.

Ancak HTML5 te ise sadece web ortamında oynatılmak üzere bannerlar, çizgi filmler ve diğer animasyonlar hazırlanabiliyor.

Ayrıca Flash’ta yapılan bir animasyonu video formatında çıktı alabiliyoruz, ancak html5’te böyle bir imkânımız bulunmamakta.

Animasyonlar oluşturulurken ve yayınlanırken dikkat edilmesi gereken önemli kriterlere gelelim.

Flash animasyonları oluşturabilmek için Adobe Flash programı kullanılır. Bu programın arayüzü animasyon oluşturmaya oldukça el verişlidir.  Animasyonu kolayca oluşturabilmemiz için birçok kolaylaştırıcı tool (araç)’lar mevcut.

HTML5’te ise herhangi bir animasyon aracı yok. Hazırlanan görseller kod yardımıyla sahneye ekleniyor ve animasyon tamamen kod ile hazırlanıyor.

Flash bu konuda html5 ‘e oranla daha kullanışlı. Kod ile animasyon hazırlamak isteyenler ActionScript ile tamamen kodlarla animasyon hazırlayabiliyorlar. Bunun dışında da yukarıda bahsettiğimiz gibi arayüz ve araçlar sayesinde kod kullanmadan da animasyonlar hazırlanabiliyor.

• FPS Ayarı Fps, saniyede ekranda görünen kare sayısıdır. Fps arttıkça , animasyonun kısalır. Fps ‘yi artıp kare sayısı da arttırılınca animasyon kalitesi daha iyi oluyor. Flash’ta da HTML5’te de Fps ayarı yapılabiliyor. Böylece animasyonların akışı ayarlanabiliyor.Ancak, Flash’ta ActionScript 3.0 sayesinde bir animasyon devam ederken bu ayar anlık değiştirilebiliyor. Böylece animasyonun bazı yerlerini hızlandırıp bazı yerlerini yavaşlatabiliyoruz.  Html5’te ise böyle seçeneğimiz bulunmuyor. Animasyon tek belirlenen tek fps ayarı ile başlayıp bitiyor.

• Sistemi yorması Bu konuda aynı animsyon üzerinden yaptığımız testlerin sonuçları şu şekilde

Sonuç olarak Cpu aşağı yukarı her ikisinde de aynı , ancak Flash’ın hızı yüksek, HTML5’in düşük. Bu da HTML5’in hızına oranla daha fazla sistemi yorduğunu gösteriyor

• Animasyon kalitesi Animasyon kısmında baktığımızda Flash HTML5´in çok çok ilerisinde ama HTML5 yeni gelişen bir teknoloji ve bütün tarayıcılar desteklemiyor bu yüzden animasyonlarda istediğimiz performansı alamıyoruz animasyonlar yavaş olmasına rağmen CPU çok fazla tüketiyor tabii ki bu animasyona göre değişiyor. Flash ise bu konuda gerçekten çok başarılı çok hızlı,tarayıcıya bağlı değil ve 10.1 ile CPU sorunlarınıda aşmış gibi duruyor fakat bu da animasyona ve geliştiriciye göre değişiyor.
• Animasyon teknikleri Flash’ın arayüz araçları sayesinde objelere kolaylıkla 3d özelliği verilebiliyor, hazırlanan çizimlere ve objelere eklem özelliği verilebiliyor bu sayede kol bacak gibi bölgeler fizik kurallarına uygun bir şekilde çok kolay bir şekilde anime edilebiliyor. Ayrıca yine paneller ve araçlar sayesinde alpha(saydamlık), renk değişimi vb. özellikler kolayca obje üzerinde kullanılabiliyor.Ayrıca ActionScript ile de animasyonlar hazırlanabiliyor.HTML5’te ise böyle araçlar mevcut değil ve animasyonlar tamamen kodlarla hazırlanıyor.

• Çizim ortamı Flash’ta yapılan animasyonların çizimleri Flash içinde de hazırlanabiliyor, istenildiğinde Photoshop, Illustrator gibi programlarda hazırlanıp Flash’a kolayca aktarılabiliyor.Html5’te ise animasyon görselleri sadece çizim programlarıyla hazırlanıp parçalar ayrı-ayrı kaydedilip HTML5 kodlarıyla görseller bir araya getirilip anime ediliyor.Ayrıca Flash ve HTML5 vektörel çizim ve animasyonları destekliyor.

• Text Animasyonlar (metin animasyonlar) Text (metin) animasyonlar, çoğu animasyon severin işine yarayan bir özelliktir. Flash’ta bilindiği üzere bu özellik mevcut. Flash’ta animasyon yapmak isteyenler Metni yazıp ActionScript ile bir takıp animasyonlar hazırlayabilir, ya da metni çizime dönüştürüp kodlardan bağımsız olarak istediği her türlü animasyonu hazırlayabilir. Yazıyı çizime dönüştürmek oldukça kolay bir işlemdir. Bu sayede yazı animasyonları yapmak isteyenler yazıları tek tek çizmek ve kare kare animasyonunu hazırlamaktan kurtulmuş oluyor.Html5’te de Text animasyonlar ve effectler mevcut. Ancak Flash’a oranla çok yetersiz. HTML5’te yazılan yazılar kodlarla anime ediliyor ve bu istenilen sonucu vermiyor. Çoğu yazı animasyonu bu yüzden sistemi gereğinden fazla yoruyor. Yazıyı yazıp çizime dönüştürme özelliği ise HTML5’te mevcut değil. Zaten HTML5’te yapılan bütün animasyonların görselleri Photoshop gibi programlarda hazırlanıp , parçalanıp kodlarla ayrı ayrı anime ediliyor.Bu yönleriyle incelediğimizde Text Animasyonlar konusunda Flash , HTML5’in ilerisinde görünüyor.

Önümüzdeki sayı “HTML5 ve Flash” incelememize devam edeceğimiz için şimdilik burada noktalıyoruz. Gelecek sayıda 3D, Multitouch, Arayüz, Kod Yazma, Gizlilik, Uyumluluk ve Güvenlik konularında Flash ve HTML5’i kıyaslamaya devam edeceğiz.